geplaatst 2 oktober 2006

In een stille, tamelijk smalle straat, de Witte Herenstraat te Haarlem, ligt achter een gietijzeren hek een pleintje. De westelijke grens van dit pleintje wordt gevormd door de voorgevel van de Evangelisch-Lutherse kerk. Deze voormalige schuilkerk is gelegen in de oude binnenstad tussen het Frans Loenen hofje en het Luthers hofje. De lutherse kerk is één van de oudste nog bestaande schuilkerken van Nederland. 

Op 1 oktober 2006 hebben mijn vrouw Anneke en ik een dienst bijgewoond in deze kerk. De reden was dat ik in deze kerk op 8 juni 1941 gedoopt ben door ds Brandt en nadien, naar mijn beste weten, nooit meer in deze kerk geweest ben. Dat maakte mij nieuwsgierig. Bovendien zijn mijn ouders op 29 september 1937, dus 69 jaar geleden, in deze kerk door dezelfde predikant getrouwd.

Met mijn doopbewijs op zak vertrokken we tegen half negen uit Zwolle. Na een file achter het station van Haarlem vanwege autoraces in Zandvoort en als gevolg daarvan omleidingen, konden we onze auto om kwart over tien aan de Nieuwe Gracht parkeren. Slechts enkele honderden meters hoefden we te lopen voordat we de Witte Herenstraat vonden. Een alleraardigste smalle straat. De kerk was toen snel in zicht, mede door de informatie die ik middels internet had verzameld.

Enkele kerkgangers gingen naar binnen en aan een heer gekleed in donkergrijs pak, het bleek de koster te zijn, vroeg Anneke waar zij van het toilet gebruik mocht maken. Na zo’n lange reis is dat wel nodig. We werden door de koster hartelijk welkom geheten en in de kerk door hem van liedboek en zwarte multomap met o.a. de liturgie en aanvullende liederen voorzien.

In de dienst, waarin het avondmaal werd gevierd, ging dominee drs S. van Kammen voor. Ongeveer 45 gemeenteleden waren aanwezig. Tijdens de dienst vertelde de predikant dat nogal wat kerkgangers ook van elders kwamen vanwege het feit dat zij een streekgemeente zijn. "Vandaag zijn er ook van veel verder weg", voegde hij daar aan toe. Dat bleek op ons te slaan, want de koster had voor de dienst de predikant op de hoogte gesteld van onze aanwezigheid! We voelden ons bijzondere gasten. Het avondmaal werd gevierd in een kring onder de preekstoel waarbij een diaken en de predikant langs gingen met brood en wijn.

Na afloop van de dienst nodigde ds van Kammen ons bij de uitgang uit om koffie te blijven drinken in het lokaal naast de kerk. Daaraan voldeden we graag. Aan een ouder gemeentelid vertelde ik de reden van onze aanwezigheid en hij kende de predikant die mijn ouders getrouwd en mij gedoopt had. Aan het einde van de oorlog had deze gemeente, op initiatief van deze ds Brandt, aan mijn ouders allerlei huisraad gegeven omdat zij vanwege het bombardement in Arnhem alles verloren waren. Deze man wist hiervan! Hij vertelde dat toen ook aan Lutheranen in Nijmegen goederen geschonken waren en dat als gevolg daarvan het Haarlemse wapen in een kerkraam aldaar opgenomen is.

Graag wilde ik ter herinnering enkele foto’s van het interieur nemen. Dat was geen probleem. 

De koster voerde me ook mee naar de pas gerestaureerde consistoriekamer, die zich achter de wand waartegen de preekstoel staat bevindt.

Op de wanden staan alle namen geschilderd van predikanten, ouderlingen, diakenen en kerkvoogden sinds de oprichting van de kerk. Al spoedig vond ik ook de naam van ds Brandt. De tekst "Legt ambt neder wegens overgang in andere levensstaat" duidt aan dat ds Brandt zich in de Luthersekerk niet meer thuis voelde vanwege de onenigheid tussen rechtse en linkse stromingen binnen de kerk. Daarom heeft hij zijn ambt neergelegd en is toen leraar geworden.

De scriba van de kerk, mevrouw Nederkoorn, heeft me inzage verschaft in de Lutherse doop- en huwelijksboeken die nog in een kast in de consistoriekamer aanwezig zijn. Daarin vond ik zowel de aantekening van het huwelijk van mijn ouders (linker foto, regel 11) als van mijn doop (rechter foto, regel 21). Erg leuk om onze namen daar terug te vinden.

Vanuit de consistoriekamer kun je door een raam in het, naast de kerk gelegen, Lutherse hofje kijken.

Deze ochtend is voor Anneke en mij, door de hartelijke ontvangst en de entourage, een bijzondere herinnering geworden.