Testament 1632

Omhoog

    

Het testament van

Cyprianus Feye van Jaersma

Uitgave van Hof van Friesland, archieftoegang 14, inventarisnummer 1677, 308v - 313r
M.H.H. Engels, mei 2009

Op huyden den 14en January 1636 exhibeerde d'Ed. Mog. Hoochgeleerde Heere Theodorus Saackma, mede Raad ordinaris in den Hove van Frieslant, sekeren principalen testamente sampt Codicil ende versochte sijn Ed. deselve alhier ten fideicommissaire registratieboeck geregistreert te hebben, luyden[de] als volcht.
[links hiervan:] Den 22en dito den principale de here exhibent gerestitueert.

In den name Godes Amen. Alsoo niet seeckerder is als de doot, ende niet onseeckerder als d'uyre van dien, soo hebbe ick Jr. Cyprianus Feye van Jaersama, geweest hebbende heer tot Haskerhaen, nu wonende tot Leuwarden, willende niet scheyden uyt dit dall der tranen sonder te maecken mijn testament, hebbende mijn verstandt ende memorie, ende dat sonder enige persuasie ofte inductie van imanden, maer door mijn vrijen wille, soo hebbe ick Testator door mijn eygen dictatien in scriptis aldus laten stellen, in voegen ende manieren als hiernaer is volgende. Protestere dat ick geen secten, valsche opinien, noch enige ketterijen, hoe sij oock mogen wesen, ben adhaererende ofte onderworpen, maer belijde ende gelove aen de twaelff articulen des waerachtichs geloofs, thien geboden, ende aen den Evangelischen text conformelijck ende sonder enige altercasie g'expliceert. Bevele dan mijn ziele in de genade mijns Scheppers ende Salichmaeckers Jhesu Christi, ende mijn lichaem d'aerdtsche begraeffenisse tot een blijde verrijsenisse van alle gelovigen.

 

• Ordinerende dat mijn lichaem tot Holwert sall worden gebracht, ende niet eenen nacht sall staen, maer aldaer gebracht sijnde van de gebueren ende niet gereden, sall in den kelder gebracht worden, alwaer mijn heer vader Sipcke van Jaersma, ende mijn vrouwe moeder Maria van Uursule echteluyden met mijn andere vrienden rusten. Daervoor ick Testator de gebueren die mij sullen dragen, een tonne biers eens bespreecke, ende men sall luyders huyren, die mij aldaer sullen beluyden; als te weten s'morgens, s'middachs ende s'avonts, tot elcke stonde een uyre soo lange als ick boven d'aerde sall staen, mijn leedmaeltijt sal men alhier houden binnen Leuwarden, ende des anderen daegs de gebueren die mij sullen dragen te scheep oft op den sleed, ende men sall haer met wijn ende bier well tracteren soo well als de vrienden, ende den derden daegs d'armen weduwen.

 

• Hier beneffens bevelende dat Frouck van Poppema ende haer vrienden in wat lidt dat sij haer oock bestaen, waeronder oock ick begrijpe Maycke Doedt Mols ende hare descendenten met hare mannen die se mogen krijgen, niet sullen wesen noch gebeden sullen mogen worden op mijne begravenisse, leedmaeltijt, ofte enich stuck broodt, wijn ofte bier te mogen gebruycken uyt het sterfhuys; van gelijcken en begere nier dat Frouck van Popma noch haeren soon noch dochter nae mijn versterven in den genoemden kelder als andere legersteden, niet mogen worden gebracht noch begraven te worden, noch in mijn gestoelte en mogen sitten, ende dat doene ick ter oorsaecke dat Frouck van Popma seer lelijck soo tegen mij als tegen mijnen heer vader geweest is ende heeft mij laten betaelen, soo van de legersteden als andersins, dat all bij mijnen vader betaelt was. Waerom dat ick niet en begere, dat sij dese sepulturen sullen mogen genieten, bij poene van alsulcke boete ende straffe van de onterffenisse, als hiernaer sall gestelt worden, indien Sipcke ende Maria Jaersma ende Frouck van Popma contrarie deses mochten doen ofte laten doen laten. Casserende ende te niet doende alle Testamenten ende Codicillen die bij mij voor dato deses sijn gemaeckt, als oock alle legaten bij monde ende andersins.

 

• Eerstelijck legatere ick tot profijt van den armen tot Londerzeel, in clein Brabant gelegen,
hondert carels guldens, 't welck den heyligen geest meesters aldaer op goeden ende sufficiante panden sullen stellen, om den renten van voors. hondert guldens alle jaren aen broodt uytgedeelt te worden ten eeuwigen dagen, ende men sall alle jaren seggen dat van mij Testator sulcke is besproocken, ende in den rentebrieff sall sulcx gestelt worden


• Item aen de kercke van deselve heerlijckheyt van Londerzeel legatere ick Testator op naevolgende conditien een sekere losbare renthe van twaelff Rijns guldens ende thien stuyvers ofte soo vele min ofte meer als de constitutiebrieff medebrenget, die jr. Engelbert van Doetekum aen mij voor de Schepene van Londerzeel heeft gepasseert, ende aldaer
te boecke is staende, voor welcke vs. rente ick Testator die administrateurs van de vs. kercke oblegge een kerckelijcke jaer getijt met sijne behoorlijcke annexe te doen, ende den pastor
aldaer te doen predicken, diewelcke mijn doodt aldaer sall vercondigen, ende men sall voorts in gelijcker voegen doen, als ick Testator dede ten tijden doen ick tot Londerzeel woonde voor den Edelen Heer Jr. Joost van Uursele, heer tot Haskerhaen.

 

• Item men sall mijnen naem Jr. Ciprianus Feye van Jaersama alle sondagen uyt het kerckel. boeck verkondigen laten, voor hetwelck den pastor ofte vicarius van de voors. administrateurs van de kercke sall worden geloont uyt die voors. rente, die ick Testator daertoe hebbe geinstitueert, ende constituere mits desen ten eeuwigen dagen daertoe, dat sij sulcken kerckelijcke diensten sullen doen tot ruste van mijn siele, ende oft het mochte gebeuren dat de vs. rente affgelost mochte worden, wederomme op een ander wis pandt gestelt ende bekeert worden tot sodanigen sacras usus als men aldaer voor mijn gesturvene ziele mach doen ende gebruyckelijck is te doen, ende men sall daerbij laeten setten in den brieff, dat het geprocedeert is van Cyprianus Feye van Jaersama, stellende tot opsichter diegene de landen ende het huys tot Drietoorn is toebehoorende, begerende dat dieselve dit
executeurschap van dese dispositie soo veel het Brabant aengaet willen accepteren, als oock het legaet van de hondert carels guldens, die ick aen de voorstanders van den heyligen geestmeesters legatere, dewelcke honderts gls. de heylige geestmeesters geholden sullen sijn op gewisse panden te beleggen ende in den bryff te laten stellen dat ick die penningen heb gegeven, ende de renthe van dien hebbe geordineert jaerlijx aen den armen bekeert te sullen worden. Welcke voors. hondert guldens met het vs. rentebryff van Jr. Engelbert van Doetekum in vrijen gelden aen de schepenen van Londerzeel sullen worden gesonden, ende so geringe den vs. Schepenen den vs. brieff ende penningen sullen hebben ontfangen, metten copia uyt deses, sullen dan de vs. Schepenen in continenti ontbieden diegene die 't huys te Drietoorn ofte Uursele besitten.

 

• Voorts is mijn Testators wille, indien de vs. renthe van Doetekum niet wert g'imploieert tot sodanigen fine, als ick Testator die besette, ende in desen hebbe geconstitueert, als oock het
legaet van de hondert guldens, ende die renthe vandien niet werden geimploieert tot den armen als in desen geschreven is, soo sullen de besitters van het huys te Drietoorn ofte Uursule dieselve twee parchelen mogen aenvaerden als hun vrij eygen. Item legatere ick Testator eeuwelijck ende erffelijck Rycxt Eelsens, huysvrou van Gerryt Botes, de summa van twee hondert Keysers guldens eens, mits dattet onder mijnen hiernae g'institueerde erffgenamen drie jaeren tot vijff ten hondert sall blijven staen. Ende indien mijn eerste g'institueerde erffgenaemen ofte emant van harentwegen desen is breeckende, verdubbele ick
Testator het voors. legaet.

 

Magdaleen Eelsens sall eens voor all hebben de summa van twee hondert car. gls., sall insgelijcken blijven staen onder mijne erffgenaemen, te weten drie jaeren lanck tegens
vijff ten hondert, ende verdubbele oock hetselve legaet, soo mijne eerste erffgenaemen van desen in het minste punct sijn inbreeckende. Item legatere ick Geertie Cornelis, nagelatene wedue van mester Frans Abbema, eeuwichlijck ende erfflijck de summa van duysent Keysers guldens, yder gulden op twintich stuyvers gerekent, als oock d'andere legaten gerekent worden; daer beneffens sall Geertien Cornelis hebben een bed met sijn toebehooren datelijcken, maer de vs. penningen sullen blijven staen bij mijn eerste erffgenamen seven jaeren lanck, ende dat vijff ten hondert, ende verdubbele de vs. twee legaten, indien mijn
eerste g'institueerde erffgenamen desen niet willen naegaen ofte approberen, ende daerenboven sall Geertie Cornelis noch hebben ende in vrucht gebruycke besitten, haer leven ende langer niet dese mijn Testators huysinge, sonder daer enige borge ofte cautie voor te
stellen 't sij voor brandt, verslimmeringe ofte andersins, ende sullen mijne erffgenamen haer het huys wel gerepareert leveren; hier beneffens sullen mijne erffgenamen de grondtpacht alle jaeren betalen, die acht en twintich Keysers guldens is, ende de schattingen oock. Ende
dit doene ick Testator dat mijn wijlen heer vader mij belast heeft in sijn Codicillen, ende heb hem daerop de handt gegeven dat ick de voors. Geertie Cornelis een eerlijck henencomen soude maecken, soo eeuwichlijck ende erfflijck, ende het fruchtgebruyck, dit doene ick
uyt mijnen vrijen willen ende eygen naemen, sonder daerinne gehouden te sijn, en sall in de voors. huysinge blijven hangen mijn eygen schilderije ende de schilderije van mijn wijlen heer vader ende moeder, de groten spiegel, een eyken tafel met een spreed daerover, ende een eyken slaepbanck, ende het silverwerck, sall alles bij inventaris gestelt worden. Sullen oock alle kisten met brieven soo van mijn ouderen ende voorouderen, ende mijn eygen bryven hier altijt in dese voors. Huysinge ende alles op een kamer met de kisten daer sij in sijn sullen blijven leggen, ende de verdere bryven die daer niet in sijn, sullen daer oock in gesloten worden, ende den naergenoemden executeur sall naer Geertkens Cornelis doodt ende afflijvicheyt, alle bryven naer hem nemen, ende het silverwerck van gelijcken, ende mijn vordere meublen soo hier als te Holwaert alles bij boelgoedt laten vercopen om de maendstondt.


• Ende om te betonen hoe seer dat mij ter herten gaet ende reguard neme op de glorie ende eere van ons Eedel geslachte, soo ist dat ick mijn w. broeder Eelse van Jaersama soone in respecte van sijn moeders quade educatie ende om andere gewichtige redenen meer,
hier voorbij gaende, om nochtans metter daedt te bethoonen, hoe seer van mij den eere van Jaersama geslachte beherticht wort. Instituere ick voorts tot alle mijne nagelatene goederen,
actien ende gerechticheden, universale erffgenamen, den eersten ofte outsten sone, die van de vs. Sipcke van Jaersama in echte getogen sall worden, mits dat hij nae mijnen name Cyprianus Feye van Jaersama genoemt worde, ende onder vordere conditien ende bedinge van het geniet ende respective bewinde der jaerlijxen incomsten van dien, gelijck nae verclaert sall worden: des is mede mijn uytterlijcke wille ende begeren, dat bij het overlijden van deselve mijne g'institueerde erffgenaem, de voorgeroerde goederen alle, niets daeraff uytgesondert, sullen vorders devolveren ende comen op sijnen eerstgeborenen sone alleen,
ende wijders soo man achter man, tot in den thienden graad, onder conditie dat den thienden man ofte soon geholden sall sijn wederom tot den thienden graad te disponeren, ende mijnen naem t'elckens te voeren als boven van mij is geseyt. Maer oft het gebeuren mochte, dat
van de voorgenoemde mijn neeff Sipcke van Jaersama genen sone echtelijcken gebooren, ofte nae mij niet genoemt, ofte mijn herediteit van hem gerepudieert werde, immers sijne voorgenoemde descendenten quamen te deficieren, in dier gevalle, substituere ick vulgariter ofte bij fideicommisse, als sulcx ten besten geschieden can, den eersten geboren sone van mijn broeders dochter Maria van Jaersama in wettigen houwelijck getogen, mits dat deselve niet alleen genoemt sall worden nae mijnen name Ciprianus Feye van Jaersama, dan oock de wapens van Jaersma aennemen; ende daerbeneffens ’t geniet ende bewint der incomsten laeten sijn ende blijven in voegen, als terstont hiernaer gesegt sall worden; doch van afflijvicheyt ende gebreke van de vs. mijne gesubstitueerde errfgenamen is mijn meyninge ende begeren insgelijcken, dat alle de voorgenoemde goederen sullen vervallen op desselven
eersten sone, mits dat denselven genaemt sall werden nae mijnen naem als vooren verhaelt, ende soo wijders man achter man tot in den thienden graad, verbiedende derhalve allesins mede ende oock in alle cas well expresselijcken den detractien Trebellianicae, Falcidiae ofte andere hoedanigen die voor ofte ten lesten van mijne g'institueerde ofte gesubstitueerde erffgenamen bedacht soude moge worden, ende ten eynde beter de reputatie van Jaersama familie geconserveert ende beholden mogen worden, wille ick Testator dat de jaerlijcxe opcompsten van deselve mijne goederen nae aftochte van de lasten, sullen oplopen
ende aengeleyt worden ten besten van mijne voorgenoemde eerste geinstitueerde ofte respective gesubstitueerde erffgenamen, totdat sij dartich jaeren out sullen sijn geworden.

 

• Ordinere ende stelle oversulcx niet alleen bij desen den Eerentvesten, seer geleerden Grietman van Dantumadeel, Suffridus Saeckma, tot executeur van dese mijne dispositie int geheel, dan bij gebreke van dien sijnen broeder een uyt haren geslachte, versoeckende ende ordinnerende de vs. personen daertoe tot tutores, curators respective van de voorgenoemde mijne erffgenaemen ofte administrateurs mijner vs. goederen die formel. hier konnen
genoemt sijn ofte bevonden mogen worden, specialijck ofte general. haer lieder authoriserende, 't bewint ende regeringe mijner goederen terstont bij mijn doodt ende overlijden aen te nemen, ende met auctoriteyt aen te vaerden, sonder emants inseggen ofte contradictie, hierin te hebben, in aller manieren ofte sij erffgenamen waren, ter tijt de vs.
voorgenoemde erffgenamen tot den voorgenoemden ouderdom gecomen sullen sijn; stelle ick Testator ter oorsaecke vandien, den voors. Grietman ofte deselve die naer mijn versterven ende doodt daernaer voor gedenomineert mochten worden, datelijcken oock in de possessie van alle mijne goederen, ende sullen die aenveerden, regeren ende administreren tot profijt van mijne geinstitueerde ende gesubstitueerde erffgenamen, sonder enige inwiesinge te behoeven te versoecken. Sullen oock Sipcke noch Marij Jaersama, noch haer moeder ende vrienden niets haer mogen tegenstellen noch opponeren tegen den voors. executeur ofte curatores administrateurs die bij mij hier gestelt sijn, veel min dat sij haer de possessie sullen mogen ontkeren van mijne goederen, actien ende gerechticheden, ende dat bij poene, indien contarie sijn doende, dat ick de institutie ende substitutie, die op Sipcke ende Marij descendenten uyt liberaliteyt sijn gedaen, bij desen cassere, ende in sulcken gevalle van
als nu te niet doende ben, ende sullen alsdan mijne goederen genieten, alle actien ende gerechticheden devolveren ende comen op den heere Doctor Johannes Saeckma, Raedt ordinaris in den Hove van Frieslandt, die ick Testator in cas van onwilligheyt, ende inbreeckinge van dese voor pure erffgename instituere, gelijck ick in de alderbeste forme can doen, ende sall hetselve dan erven op sijn twee sonen, ende indien deselve sonen geen kinderen kregen, soo salt dan op den voors. Johannes Saeckma dochters erven, mits dat sij niet sullen mogen hylicken aen Sipcke noch Marij Jaersama mijn Testators wijlen broeders kinders, als oock aen hare descendenten tot den sesten graadt toe, noch oock mogen accorderen, dan alle mijn actien ende gerechticheden, die ick mach hebben op Sipcke
ende Marij ende andere personen tot het uyttersten met proces uyt te voeren, ende daerbeneffens alles wat over de vijff hondert carels guldens ofte daerover betreffende, revys geholden sullen sijn te versoecken, ende indien de heere Saeckma als andere personen, gelijck sijn sonen ende dochteren hierin gedenomineert, het minste punct ofte clausule niet wilden naegaen, ofte haer beswaert vonden mijne goederen op de vs. conditien niet wilden hebben, soo sall d'institutie van alle mijne goederen comen op Ritske Sapema mijn neve. Indien dieselve oock op gelijcke conditie als op den heere Saeckma ende sijne kinderen staende is, niet en willen hebben noch aenveerden, soo sullen dan mijn goederen comen ende erven tot onderhoudinge van de armen tot Holwert, dan Sipcke ende Marij Jaersama ascendenten ende descendenten tot den thienden graad toe sullen geen administrateurs sijn van de vs. Armen tot wien het goedt sall devolveren; sullen mede d'administrateurs
gehouden sijn alle mijne actien, processen ende gerechticheden uyt te voeren die ick tegen Sipcke ende Marij Jaersama enichsins mach hebben, ende met haer lieden niet mogen accorderen, het sij om de gestoelten, legersteden, huysen, landt oft sandt ofte andere goederen die mij mochten betreffen, ende indien sulcx gedaen wort, soo neme ick d'institutie
van de armen tot Holwert oock wech, sullen dan alle mijn goederen, actien ende gerechticheden vervallen aen de arme weduen ende wesen die in dese espel sijn wonende, daer mijn huys is behoorende, daer ick Testator in woone, mits dat men d'opsienders vandien in cas van vervallingen, van alle mijne goederen copye ende inventaris sall geven, omdat die alsdan aen de armen mogen gedistribueert worden, verstaende nochtans dat men mijn goederen niet sall vercopen mogen, om de legaten ende schulden. Ordinerende mits desen oock well expresselijcken, dat Sipcke noch Marij Jaersama, hare mannen ende vrouwen noch hare kinderen, all is het saecke dart sij den ouderdom van de gesette jaeren mochten ofte in pupillare aetate vel post pupillarem aetatem sijn gecomen sullen all evenwell gehouden sijn den executeur ofte sequestrateur ofte de voormombers in desen gestelt yts, yts wouden contrarieren, ende haerlieden de possessie van mijn goederen wouden ontkeren naer mijn versterven, ende doordien den qlt. niet wouden admitteren, dan daertegen wouden procederen ofte laten procederen 't sij Frouck van Popma, hare vrienden, kinderen ende descendenten, begerende ende ordinerende dat sij dat effectueren ofte ontfangen, op poene van de onterffenisse ende geen deel hierin te mogen hebben, als praevaricateurs ende contraventeurs die haren tegen mijnen uyttersten willen opponeren, dan d'institutie ende substitutie voort van dese genomen, gelijck boven breder verhaelt is, die op Sipcken outsten soon ofte dochteren is geset ende op Mariens kinderen van gelijcken, sall oock de voors. Curator ofte executeur ofte sequestrateur in desen gedenomineert, alle de legaten hierin verhaelt, ofte noch bij mijn eygen schriften ofte codicillen mach worden verhaelt, betalen met mijn schulden, ende sall alle seven jaeren reeckeninge doen. Waerover sal wesen Ritske Sapema die se hem sall mogen affnemen, ende daertoe geautoriseert sall worden om sulcx te mogen doen met mijn heer Saeckema ende de grietman susters mannen. Waeromme ick Testator legatere ende bespreecke aen den grietman voors., om dat hij de tutele ende curateelschap ende specu-
teurschap aennemen mijnen alderbesten lakenen mantel, ende alle die genen die over de rekenschap sitten, sullen geloont worden, ende oock den grietman mede van sijn tuteelschap. Ende indien den grietman mocht comen te sterven, soo sall sijn broeder hetselve aenvaerden,
die ick Testator daertoe authorisere, ende naer d'afflijvicheyt van dien sall hetzelve aenvaerden een van hare susters mannen, dit sal geduyren tot ter tijt toe dat het kintskint van mijn w. broeder tot den houwelijcken staet sall sijn gecomen, ende een soontien sall hebben
echtelijck geprocreert, ende volcomentl. dartich jaeren oudt sall sijn.


• Hierbeneffens is mijnen uytterste wille ende begeren, dat Sipcke noch Marij Jaersama, noch Frouck van Popma, ende alle hare vrienden met mijn sterfhuys niet en sullen moeyen noch gene van mijn brieven, [in de marge:] noch oock van mijne ouders noch voorouders brieven off instrumenten tot haer sullen mogen nemen, off van imant gegeven sall mogen worden, want Frouck van Popma mijn goederen allenthalven te schade ende schande is maeckende, gelijck sij gesproocken heeft, ende metterdaet sulcx is doende, hierbij ordinerende ofte het gebeurde dat Sipcke noch Marij Jaersma hare moeder ofte vrienden ’t sij Tutores ofte Curatores ofte andere personen, die daertoe conden gebruyckt worden,
die haerlieden met de scheydinge wouden behelpen, die ick Testator met hare moeder heb gemaeckt, ende mijn Testators wijlen vaders ende moeders dispositie soo te samen ende elck bijsonder gemaeckt niet willen houden, voor een genoegsame scheydinge van goederen tusschen haren sonen ende kints kinderen gemaeckt, ende die willen inbreecken, alsoo oock mijns w. broeders Testamente ofte Codicille niet willen naegaen, dan haer met dese vs. scheydinge willen behelpen, soo onterve ick Testator Sipcke ende Marij Jaersama kinderen ende kints kinderen, ascendenten ende descendenten ende naecomelingen in der eeuwicheyt
ende sall dan d'institutie gaen op den heer Saeckma, ende soo voorts op andere hier te vooren gememoreerde personen.

 

• Procederende wijders dat Sipcke noch Marij Jaersama descendenten ende nacomelingen geen restitutie in integrum tsij relijven ofte andersins bij eenigen Prins, Heer ofte hooge
Justitie sall mogen worden vergunt. Daeromme derogere ick Testator bij desen alle solemniteyten van rechten die mijne geinstitueerde erffgenamen 't sij sonen ofte dochteren t'samen elck bijsonder behulpelijck connen sijn. Begere derhalven aen alle 't sij hooge ofte leegen rechten dat sulcx niet mach geschieden, dan dat Sipcke ende Marij Jaersama descendenten ende nacomelingen in der eeuwicheyt sullen worden gehouden voor onterft, ende dat ick Testator dan voor erffgename houde ende geset hebbe ende bij desen 't selve ben doende den heere Saeckema ende sijne nacomelingen op conditien als vooren bij de institutie gestelt is. Seggende vorders indien het gebeurde dat Sipcke ende Marij Jaersama t'sampt haer moeder Tutores ofte Curatores, die sij daertoe konden gebruycken, ende de puncten van desen mijnen uyttersten wille niet willen naegaen, noch approberen, dan processen sustineerden ende sonder kinderen ende kints kinderen ende nacomelingen geraecten te versterven, in sulcken gevalle legatere ick Testator ende anders niet aen Jr. Engelbert van Uursule mijnen neve ofte sijne descendenten, welcken voors. Engelbert is een sone van Jr. Jan van Uursule ende Juffrou Jacolina Winters, de summa van vier duysent Keysers guldens eens, ende ofte hij ofte sijn nacomelingen enige actien ofte praetensien souden willen praetenderen op mijn moederlijcke goederen, die ick in Flaenderen ende Brabant vercocht hebbe, ’t welck den gemelten Engelbert ende sijne nacomelingen niet connen doen, aengesien dat den gemelten Engelbert ende ick Testator, daer contracten ende andersins hebben van gemaeckt, die onvolbreeckelijcken sijn, ofte andersins wouden behelpen, soo sall hetselve legaat van geener waerden sijn, soo wel op den gemelten Engelbert als oock voor sijne nacomelingen gemaeckt. Item ofte het gedaen worden gelijck Frouck van Popma haer laet luyden ende hare vrienden mede, dat sij mijne Testamenten ofte Codicillen weten te niet te pleyten soo door het houwel. contract, dat mijn wijlen heer vader met sijne jongsten sone Eelse van Jaersma, ende bij Frouck van Popma vader ende moeder, ende bij mij Testator mede bevesticht is, daerdoor alles te niete weten te pleyten, soo ist dat ick Testator het voors. houwelijcx contract bij desen ben werderroepende, casserende ende te niete doende door desen mijnen uyttersten wille, vermits Frouck Popma lelijckheyt die se aen mij ende mijnen wijlen heer vader gedaen heeft, ende mijn w.vrou moeder die voor haer tijden eer se mijn broeder krege alle verstorven was, is defamerende met hare vrienden. Ten anderen dat sij de copye van het houwelijcx contract noyt heeft willen laten toecomen, seggende dat vader Jaersama ende ick Testator daer fenijn wouden uytsuygen. Alwaeromme ick Testator statuere, ordonnerende ben bij desen, dat Sipcke noch Marij Jaersama haer moeder ende moederlijcke vrienden in der eeuwicheyt met het voors. houwelijcx contract niet sullen mogen behelpen, ofte behelpen laten, ofte enige andere bryven ende instrumenten die sij heymelijck onder haer is houdende, ende sij mach weten bij wat manieren sij dieselve gekregen heeft, dit alles op poene ende verbeurten van alle mijn goederen, actien ende gerechticheden, die op Sipcke ende Marij Jaersama kinderen ende kints kinderen t'samen ende t'elck bijsonder conden comen ofte erven. Ende opdat dese mijne testamente, dispositien sijn behoorlijcken effect sall mogen sorteren, soo derogere ick Testator alle solemniteyten van rechten, die ick om kortheytshalven geremitteert ende achtergelaten hebbe, sulcx doende bij desen die principalijcken mijn geinstitueerde erffgenamen sullen wesen, als te weten Sipcke oudtste soon ende sijne kinderen, ende daernae Marijens kinderen ende hare descendenten, t'samen ende elck in solidum ofte elck besonder behelpelijck conden sijn, ende voorts mijne andere geinstitueerde erffgenamen, ofte legatarissen die iets tot inbruecke ende invalidatie tenterende ofte tot ondersoeckende tegens desen mijnen testament, codicil ofte uyttersten iets wilden doen, 't sij directel. ofte indirectel., vermits ick desen met rijpe deliberatie, goets moedts mijn verstande ende memorie te volle gebruyckende welle machtich gemaeckt hebbe, revocerende ende wederroepende wederom (gel. ick oock in beginsel deses heb gedaen) bij desen allen testamenten, codicillen, laesten ofte uyttersten wille 't sij bij monden ofte andersins in scriptis gedaen, houdende daerom geen ander testament, codicill ofte uyttersten wille van weerden als desen, daer recht op sall worden gedaen, ende 't gene ick Testator onder mijn handt ofte in scriptis noch mach doen. Willende datselve van sulcken weerden sall wesen ofte het in desen ware geinsereert, ende sall desen gehouden worden voor een testament, codicil, nuncupatyff ofte voor uyttersten bespreck des doodts; daeromme ten laeste derogere ick Test. alle solemniteiten van rechten, die mijn de institueerde erffgenaem ofte erffgenamen int alderminste punct haer mochten ofte conden behelpen dat atterende waeren tot inbreucken van deses, 't sij dat Frouck van Popma, ofte Sipcke ofte Marij vrouwen ofte mannen bij mijn beschrijvinge der goederen haer mochten indringen, hiermede wederom verbiedende gelijck ick in dese heb gedaen, dan sullen de vs. Gedenomineerden executeur daermet moeten laten geworden, dit alles bij poene van d'onerffenisse, gelijck ick Sipcke ende Marij Jaersama (met alle haer moeders vrienden) hebbe verbonden, te weten Sipcke ende Marij Jaersama descendenten ende ascendenten. Alsoo den getuyge den inholt deses niet is voorgelesen, soo neme ick Testator aen dat dese onderteyckeninge haer sall sijn onschadel., ende neme ick Testator aen haer onder mijne hypothequen ten allen tijden costeloos ende schadeloos te guaranderen ende met mijn persoon en goederen t'ontheffen, ende dat onder allen legen ende hoogen rechten ter eerster instantie mij justitiabel, mij submitterende ende ter oorsaecke vandien soo subscribere ick Testator hetselven, ende stelle mijn eygen handt hieronder, ter oorsaecke vandien dat de getuygen mogen sien, dat dit mijnen volcomen ende uyttersten wille is, ende verclare ick Ferdinandus van Diepenbeeck dit testament ende codicillen (sijnde septem paginas cum medio groot) met mijn eygen handt geschreven te hebben, ende tot meerder confirmatie vandien heb hetselven mede bevesticht, naerdat het den Testator hetselven well gelesen ende doorlesen hadden, sijnde tesamen op een tijt, uyre ende plaatse tot den Testators huysinge vergadert, als namel. Theod. Laurimannus, Andreas Henrici postulant ende fiscael van Leuwarderadeel, meester Hans Valck van Neurenborch clockgieter, Cornelis Martens laeckenbereyder, Guilliam Pieters mr. slotmaecker, ende den voorn[oem]den Ferdinandus van Diepenbeeck sampt Eduardus Henrici notarius publ., diewelcken alle van hem Testator om desen als gelooffweerdige getuygen te verteyckenen expresse geroepen ende gebeden sijn, ende naerdat hij Testator in haer lieder praesentie desen eerst met sijn handt hadde verteyckent, hebben sij voornoemde getuygen de verteeckeninge op sijn Testators versoeck alsoo gedaen in een context sonder dat d'een van den anderen voor de volle bevestigen is gescheyden, gelijck boven geroert, ende sijn deselve getuygen alle borgers ofte inwoonders deser stede, dewelcke nochtans vant inhouden van dese dispositie onwetende sijn, als allene het voorst ende het achterste verstanden; exempt dat in praesentie van gedachte Theodoro Laurimanno, Andrea Henrici ende mij Diepenbeeck den Testator de gansche dispositie de verbo ad verbum door den voors. Eduardo Henrici is voorgelesen, behalven dat oock deselve vier getuigen beneffens d'andere vordere tegelijck hebben aengehoort het begin ende het eynde van desen testamente.
Actum tot het Testators huys bijnnen de voors, stadt Leuwarden den vijff en twintichsten February, Anno duysent ses hondert twee ende dertich, 25en February Ao. 1632, ontrent ses uyren naer noen. Onderstonden
C.F. van Jaersma, Theodorus Laurimannus, A. Hendrix, H. Falck van Nuerenberg, Cornelis Martens, Gilian Peterssen, E. Henrici N. Publ. ende Ferdinandus van Diepenbeeck met hun gewoontl. togen.

[links in de marge: Francq.]
Nae gedane collatie tegens den principale testamente, verteekent als boven, is deesen daermede bevonden te accorderen, in kennisse van mij, desen 14en January 1656.
Ter ordonnantie van derselve
H. Scheerhagen
1.14.
1656

Volgens de lijst van genodigden voor de begrafenis van Albert Ornia, 1636, woonde Jaersma in Leeuwarden "bij de put", achter de Grote kerk. Het klein consentboek van 1628, fol. 214r, geeft een huis aan niet ver daarvandaan: "Antie Dircxdr. wonende binnen Sneeck" verkocht voor 320 ggl. op 28 november aan "Joncker [Sipcke] Feye van Jaarsma wonende binnen Leeuwerden seecvkere huysinge ofte woninge staende binnen Leeuwerden vs. in de Bontepapestraet vooraen in deselffde straet", dat "bij den gemelten Joncker Jaersma ende Joncker Sipcke van Jaarsma, sijn vader, bewoont wordt ende mij denselffden van Lucia Willems gewesene conventuale mijnen overledene moye aenbeerfft". Jr. Ciprianus Feije van Jaersma, overleden op 4 november 1636, is op 10 november vanuit de Bontepapesteeg begraven in Holwerd; OAA-L1215/418 en OBW-645.


Over voorvallen die in 1580 te Leeuwarden hebben plaatsgehad, schreef de jezuïet Willebrordus van der Heyden (1595-1638). Uit het afschrift (Tresoar 6305 Hs/19; niet: XIX), dat A.J. Bruinsma gemaakt van het origineel in het archief van de parochie van de Bonifatiuskerk, is het volgende overgenomen. Van het klooster Sint Catharina "in de bonte pape steegh ... zijn in 1580 ongetrout gebleven drie nonnen, te weten Janne Canters onderpriorinne, Anne Gerrits, Lucie Willems, en twee werkzusters te weten [Agniet] Wibes ende Griet Joostes, die van de stadt gepacht hebben drie huysen van 't clooster, het sieck-huys van de bonte pape steegh, 't huys daeran ende Jaersmahuys. De andere sijn getrout."

In het "liber beneficiorum" (inv. van het oud-archief der stad Leeuwarden, 1893, nr. 269) staan op blz. 17 recto en verso de "Namen ende toenamen van de witte nonnen binnen Leuwarden dewelcke een yegelijck voor hun quota tot hun levensstondt uytte incoomen vant selve clooster heur jaerl. onderholdinge genieten soe volcht
In den eersten dertien choernonnen
doot - Dorothea Harmensdr. priorinne; 1 - Joanna Jacobs; doot - Anna Warners; doot - Clara Jans: desen elcx L £
2 - Anna Gerryts; doot - Dominica Jans ; 3 - Sy Luythyes; doot - Anna Willems; 4 - Cely Pieters; 5 - Appolonia Andries; 6 - Helena Pieters; 7 - Lucia Willems; doot - Anna Syierdts: desen elcx XXXV £
doot - Geertruydt Dominicus exivit [= is uitgetreden] verleden somer in den hoytijt; doot - Cely Taeckes exivit een maent voor Allerheili[gen]: desen elcx XXV £
Leecke susters
8 - Trijn Pieters olt LV jaeren; 9 - Anna Dominicus; 10 - Lysbeth Bauckes; doot - Martha Feyes; 11 - Griet Joostes; 12 - Magdalena Jacobs; 13 - Agniet Wybes: desen seven leecke genieten elcx XXXV £
doot - Barber Eeckes exivit over twee jaeren, is woonachtich te Dockum: XX £
Beloopen dese pensionen syaers VIIcLX £. Blijven oever boven de jaerlixe opcomsten IcL £."
Inventaris van de inkomsten van het klooster 'Witte Nonnen ofte twaelff apostelen' is op 23 februari 1580 opgemaakt (blz. 9-12): de naamlijst is van later datum.

Home | E-mail

gemaakt met PRO-GEN 'Genealogie à la Carte' software